FAQs for
Pacific communities –
Vairakau
akamatutu I te tūranga pāruru natura o te kopapa
Turanga
Paruru natura o te kopapa
E au maki kino ke atu ainei rai tetai e vai nei i Aotearoa nei?
Ae. Ko tetai o teia au maki ka rauka ua I te pāruru, me kore ra ka rauka ua I te akamama mai I tona kino na roto I te akaora’anga I te tūranga pāruru natura o te kopapa. E meitaki atu teia tu paruru, me tae te tuatau e to ia ei koe e te maki, kua papa e ka rauka I te kopapa I te tamaki atu I te reira.
Eaa te
puapinga o teia paruru?
Me patia ia
koe, ka vai ua rai teia paruru no teia maki ki runga ia koe. Penei e no tetai au tumu takake, kare tetai
au tangata e meitaki kia patia’ia ki teia patia. Me patia e me paruru’ia te
nguture tangata o te reira tangata ki teia vairakau, ka riro te reira turanga
ei punanga paruru no teia tangata.
E akapenei ana
te angaanga a teia tu patia I te paruru’anga I te kopu tangata e te iti
tangata.
E akapeea
ana teia vairakau me angaanga?
Eaa te
tuatau tau no patia ia koe ki teia patia paruru?
I teia tuatau, e akapapa’anga tetai e aru ia nei no te patia’anga. Me ka tika aru atu I te reira. Me tae toou tuatau, auraka e taroaroa no te mea e tutpu ana te tumatetenga me taroaroa te vairakau.
Uiui atu ki toou Taote, Neti, Ta’unga Vairakau
(Pharmacist) me kore ra tetai ua atu tangata I roto I te Tu’anga Rapakau Maki e
eaa te tuatau tei akanoo’ia no toou patia. I koe ra e tiaki nei I teia au tuatau, aru ua rai I te au
ravenga paruru tei matau’ia.
Ka akapeea te rave’anga I teia patia’anga?
E patia ia ana teia ki runga I te rima me kore ra ki runga I te vaevae.
I teia tuatau kua akamata te
patia’anga I Aotearoa nei ma te TUTAKIKORE.
Kua akamata I
te Varaire I te ra 19 o Peperuare te patia’anga I te aronga na ratou e rave atu
I te patianga. I te Maanakai ra 20 o Peperuare, kua akamata atu te patia I te
au tangata angaanga I runga I te ngai akatoanga pairere, te au ngai
akatakake’anga e pera te au tangata e raverave nei I te maki, mei te au Taote e
te au Neti e te aroonga e atui’anga to ta ratou au angaanga ki runga I te
aronga tei tei tu ia e teia maki. Me oti mai teia au tangata, kua teke atu te
patia’anga ki runga I to ratou au ngutuare tangata.
Aravaei atu I toou Taote me kore ra Neti, me ka inangaro koe I te kite e, aea e
tae mai ei toou taime no te patia.
Eaa te
akapapu’anga e, e
vairakau meitaki teia?
Ara atu I te
40,000 tangata tei patia
ia atu ki teia
vairakau e kua rauka te turanga paruru meitaki.
I te mea oki e,
e aka maki teia, kare te kimikimi’anga I tetai vairakau paruru I roa ana, mei te kimikimianga I
tetai au vairakau ke atu I teia au tuatau I topa.
Ka meitaki
ai nei teia no te iti tangata Patipika?
Kare e apinga I kitena ia mai ake e ka tuke te angaanga a teia vairaka ki runga I te au tu iti tangata o teia nei ao, mari ra aiteite ua. I te tuatau ra e rave ia nei te patia’anga o teia vairakau, te koi ia nei rai te akapapa’anga o te tangata, penei e ka kitena ia mai tetai turanga tuke I te kauraro’anga a te kopapa ki teia vairakau ki tetai au turanga, mei te tu o te iti tangata tuketuke. Ka rave rai te tuanga o te Marae ora o Aotearoa nei I tana kimikimi ki roto I teia. Ko te apinga puapinga ra I teia nei koia kia paruru’ia te iti tangata.
Ka Paruru ai
nei te Vairakau I te toto’a’anga o te Covid-19 I roto I
te iti tangata?
Kua papu ia matou e ka paruru teia vairakau I te au tangata teia patia’ia, inara kare I papu e me paruru te reira I te tangata tei patia ia no te totoa’anga I te reira.
No teia turanga
oki, te akamaroiroi nei matou e
kia ariki te iti tangata katoatoa e kia patia ia ratou. Naau ra te iki’anga.
Ka Paruru ai
nei teia Vairakau I te au tangata I roto I toku ngutuare?
Mei teia akakite’ia I runga nei, ka paruru teia vairakaua I te tangata tei patia’ia, kare ra I papu e me ka paruru te reira iaia no te toto’a’anga I te maki. No reira e mea puapinga e, me ka tau koe kia patia’ia, aere atu kia patia’ia koe.
Akapeea me
maki’ia au no
teia Patia?
I mua ake ka patia ia atu ei koe, ka akamaramarama atu te pupu patia I te apinga tei matau’ia e tupu ana I muri ake I te patia’anga. Ka anoano’ia koe kia noo maria atu koe, mei tetai 20 meneti I muri ake I toou patia I mua ake koe ka akaruke atu ei I te reira ngai.
Me e ua ake e
kite koe I tetai turanga ke atu I runga I toou kopapa I muri ake, ringi atu I
toou Taote.
Ka tano rai
I te patia kapiti atu I te patia paruru no te Covid e te patia o te MMR?
Me patia ia ana koe ki tetai o teia nga patia, ka tiaki roa koe e 4 epetoma I mua koe ka patia atu ei I tetai mai. Ka anoano’ia teia tuatau I rotopu kia kore tetai vairakau e tamanamanata atu I te angaanga a tetai.
Eaa te tuke
I rotopu I te Vairakau Paruru o te Covid e to te MMR?
E tuketuke te au mero paruru natura no te au maki tuketuke, no reira I anoano ia ei tetai vairakau ou no te Covid.
Ko te vairakau
paruru MMR (misara, mumps),
tei roto I reira tetai manumanu unga e akatupu ana I te maki. Kua
tamanamanata’ia te turanga o te reira manumanu unga no reira kare e rauka I te
takino atu ki te kopapa o te tangata. Ka riro ra oki teia manumanu I roto I te
kopapa ei akaara atu I te turanga paruru natura o te kopapa no teia manumanu unga ua ma te aka’uanga
atu I teia paruru. Me tae I reira te taime e to ei te au maki MMR ki runga I te
kopapa, kua maata te paruru.
Ko te vairakau
paruru o te Covid, ka na reira
rai me angaanga, inara, kare ko te manumanu o te Covid to roto I te vairakau mari ra, e apinga ke rai. Ka rauka ra I te reira I te
akaara atu I te mero
paruru natura o te kopapa no te Covid.
Tetai ua atu
uianga taau ka inangaro I te ui?
Ui au ki toou Taote, me kore ra ringi atu I te:
Healthline
on 0800 358 5453
Kupu roro uira a te Prepare Pacific www.preparepacific.nz